W Polsce od 1 stycznia 2017r. do dnia dzisiejszego odnotowano ponad 1680 przypadków WZW A, (w 2016r. było ich zaledwie 27), w województwie kujawsko-pomorskim zgłoszono 37 przypadków (w 2016r. zgłoszono 3 zachorowania).
WZW A (wirusowe zapalenie wątroby typu A), zwane również „żółtaczką pokarmową”, to ostra choroba zakaźna wywoływana przez wirus zapalenia wątroby typu A (HAV). Jest on odpowiedzialny za ostre stany zapalne i uszkodzenie miąższu wątroby. Wirus jest odporny na czynniki zewnętrzne (temperaturę, substancje chemiczne-np. kwas octowy). Wirusy są unieszkodliwiane przez sterylizację, gotowanie, promieniowanie UV oraz środki do dezynfekcji zawierające chlor.
Choroba występuje na całym świecie. Ludzie są jedynym rezerwuarem wirusa wywołującego WZW A.
Zakażenie szerzy się głównie droga pokarmową:
- przez skażone produkty żywnościowe (zwłaszcza warzywa, owoce, owoce morza – nie myte lub nie poddane skutecznej obróbce termicznej),
- przez spożywanie skażonej wody lub lodu
- kontakt bezpośredni z zakażonym człowiekiem (np. przeniesienie wirusa poprzez nie umyte po wyjściu z toalety ręce),
- kontakty seksualne (zwłaszcza analne) z osobą zakażoną lub chorą.
Okres wylęgania wirusowego zapalenia wątroby typu A wynosi zazwyczaj 15-50 dni. Chora osoba może zarażać innych przez około 14-21 przed do około 7 dniu po wystąpieniu objawów klinicznych. Początek choroby jest nagły, a przebieg kliniczny zależy w dużym stopniu od wieku chorego. Przebieg zakażenia u małych dzieci w ponad 90% jest bezobjawowy. Zachorowania dzieci przebiegają łagodnie, skąpo objawowo. Osoby dorosłe chorują ciężej, na ogół pełnoobjawowo. Ciężkość choroby wzrasta wraz z wiekiem.
Pierwsze symptomy to objawy grypopodobne oraz objawy ze strony układu pokarmowego (zaburzenia dyspeptyczne): odbijanie, zgaga, nudności, wzdęcia, uczucie wczesnej sytości, ciemny mocz, jak również żółtaczka (czyli zażółcenie skóry, białkówki oczu czy błon śluzowych).
Do grup podwyższonego ryzyka zachorowania na WZW A należą:
- Podróżujący do krajów o wysokiej zapadalności na WZW A
- Osoby przebywające w skupiskach: dzieci w żłobkach, przedszkolach, szkołach, mieszkańcy domów opieki itp.
- Osoby pracujące przy produkcji i dystrybucji żywności
- Osoby skoszarowane – wojsko, policja
- Pracownicy kanalizacji, wodociągów, oczyszczania miasta
- Personel medyczny
- Osoby z przewlekłymi chorobami wątroby zwłaszcza WZW B i C
- Chorzy na hemofilię
Podstawą w zapobieganiu zakażeniom jest przestrzeganie zasad higieny, także przy przygotowywaniu i spożywaniu posiłków. Konieczne jest częste mycie rąk, poddawanie żywności obróbce termicznej, a w czasie podróży zwrócenie szczególnej uwagi na pochodzenie wody i produktów spożywczych oraz unikanie ryzykownych kontaktów.
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania jest szczepienie p/ko WZW typA.
Zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych szczepienie przeciwko WZW A jest zalecane (odpłatne):
- osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeń służących temu celowi,
- dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz młodzieży, które nie chorowały na WZW typu A,
- osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej i pośredniej endemiczności zachorowań na WZW typu A.
Również w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących prace, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności określono, że szczepienie przeciw Wirusowemu Zapaleniu Wątroby typu A zalecane jest osobom wykonującym:
- czynności przy produkcji i dystrybucji żywności oraz wymagające kontaktu z żywnością w zakładach żywienia zbiorowego,
- czynności przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących temu celowi,
- czynności, których wykonywanie jest związane z wyjazdami na obszary o wysokiej endemiczności wirusowego zapalenia wątroby typu A,
- czynności podejmowane w trakcie pełnienia służby lub wykonywania pracy w urzędach, jednostkach podległych i nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do spraw zagranicznych, Ministra Sprawiedliwości oraz Szefa Służby Celnej,
przy wykonywaniu, których osoby je wykonujące są narażone na działanie biologicznego czynnika chorobotwórczego mogącego wywołać chorobę zakaźną, a podanie szczepionki przeciw tej chorobie zakaźnej powoduje uodpornienie na nią.
